W ostatnim czasie mamy prawdziwy wysyp korzystnych dla Frankowiczów orzeczeń. Niewątpliwie największy oddźwięk wzbudziły dwa niedawne wyroki Sądu Najwyższego, wydane w dniach 4 kwietnia 2019 r. (sygn. III CSK 159/17) oraz 9 maja 2019 (sygn. I CSK 242/18). Obydwa orzeczenia stanowią niewątpliwy przełom dla kredytobiorców, jako że – po raz pierwszy w historii sporów Frankowiczów z bankami – Sąd Najwyższy dokonał klasycznego „odfrankowania” umów kredytowych.
Kluczowe ustalenia poczynione przez Sąd Najwyższy w powyższych sprawach są następujące:
- Postanowienia umowy określające zasady ustalania przeliczenia na CHF przy wypłacie kredytu, jak i przy spłacie jego poszczególnych rat, mają charakter niedozwolonych postanowień umownych.
- Uznanie, że postanowienia określające zasady przeliczania kwoty kredytu na walutę obcą są niedozwolonymi postanowieniami umownymi, powoduje, że nie wiążą one kredytobiorców;
- Sądowi powszechnemu nie wolno zastępować postanowień niedozwolonych innymi (zakaz „wypełniania luki”). W szczególności nie można zastępować postanowień indeksacyjnych odwołaniami do kursu walut stosowanego przez Narodowy Bank Polski.
- Powyższe prowadzi do całkowitej eliminacji mechanizmu indeksacji z treści wiążącej strony umowy kredytu.
- Eliminacja mechanizmu indeksacji nie prowadzi do zmiany wysokości i zasad ustalania oprocentowania.
- Umowa kredytu pozostaje ważna, przy czym staje się faktycznie kredytem złotówkowym, oprocentowanym w dalszym ciągu stawką LIBOR CHF.
- Bank powinien zwrócić nadpłaty powstałe w czasie spłacania przez kredytobiorcę kredytu w oparciu o niedozwolone klauzule przelicznikowe, co może wymagać przeprowadzenia dowodu z opinii biegłego.
Krótko mówiąc, Sąd Najwyższy w powyższych orzeczeniach sformułował koncepcję „odfrankowania” kredytu, polegającą na założeniu, że umowa kredytu pozostaje ważna, ale bez powiązania kwoty wypłaconego faktycznie kredytu z kursem waluty obcej. Kwoty spłacane w oparciu o kurs waluty powinny zostać zwrócone po ich stosownym wyliczeniu, uwzględniającym eliminację mechanizmu indeksacji z umowy. Innymi słowy, kredyt do tej pory indeksowany, w którym zarówno saldo zadłużenia jak i wysokość raty miesięcznej zależne były od wysokości kursu CHF staje się zatem kredytem złotówkowym, z zachowaniem oprocentowania LIBOR CHF.
Powyższe orzeczenia zasługują na pełną aprobatę, jako że w sposób prawidłowy i pełny uwzględniają wymogi wspólnotowego prawa konsumenckiego, jak również przywracają poszkodowanym konsumentom wiarę w sprawiedliwość. Dają także możliwość odzyskania środków wydanych przez kredytobiorców na spłatę zobowiązań wynikających z wadliwych prawnie instrumentów finansowych.
W przypadku przeciętnego frankowicza możliwe do dochodzenia kwoty wahają się przeciętnie od kilkudziesięciu do kilkuset tysięcy złotych.
Orzeczenia:
Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 4 kwietnia 2019 r. (sygn. III CSK 159/17)
Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 9 maja 2019 (sygn. I CSK 242/18)